Wat gaat er veranderen in de wijkverpleging
Van ‘uurtje-factuurtje’ naar populatie-bekostiging
Wijkverpleging is, nu meer dan ooit, een cruciale schakel in het Nederlandse zorgsysteem. Het zorgt ervoor dat mensen langer thuis kunnen blijven wonen, verlicht het werk van huisartsen en voorkomt onnodige ziekenhuisopnames. De vergrijzing en de algemene beweging om zorg te verplaatsen naar de thuissituatie, zorgt voor een groei in de markt van de wijkverpleging. In 2021 kregen maar liefst 585.200 mensen wijkverpleging. In datzelfde jaar kostte de wijkverpleging 3,28 miljard euro.
Er
komt een verandering aan de in de financiering van de wijkverpleging. Wat gaat
er precies veranderen en per wanneer? Op wie heeft dit impact en hoe ga je hier
als zorgaanbieder of zorgverzekeraar mee om? In dit eerste artikel uit een
reeks van vier artikelen gaan we in op wat er precies gaat veranderen, wat de
tijdlijn is en wat de doelen zijn van de nieuwe financieringsvorm. Daarnaast
geven we inzicht in de geluiden die bestaan in het veld over deze
wijziging.
Wijziging in de financiering
De
Nederlandse Zorgautoriteit (NZa)
werkt sinds 2017 met zorgaanbieders en brancheorganisaties uit de
wijkverpleging aan een nieuwe financieringsvorm. De wijkverpleging wordt
momenteel per cliënt betaald via prijsafspraken (PxQ),
ook wel ‘uurtje-factuurtje’ genoemd. Bij deze financieringsvorm ligt de nadruk
op het aantal uren geleverde zorg en niet op de inhoud, kwaliteit of het
resultaat van deze geleverde zorg.
In
de kern wijzigt de financiering van de wijkverpleging van uurtje-factuurtje
naar populatie-bekostiging. Populatie-bekostiging houdt in dat cliënten door de
wijkverpleegkundigen via een vragenlijst in een voorspellend cliëntprofiel
worden ingedeeld. Het idee is dat de zorgaanbieder afspraken maakt over de
prijs per profiel met de zorgverzekeraar. Zo ontvangt de aanbieder een vast
bedrag per week of maand per profiel, en is de financiering niet afhankelijk
van het aantal uren zorg dat geleverd wordt.
Geluiden uit het veld
Om tot een prijs per profiel te komen moet er data opgebouwd worden. Voor aanbieders en verzekeraars met een laag volume is de kans op uitschieters in de data erg groot en daardoor kan het risicovol zijn om de inkoopafspraken hierop te baseren. Een prijs per profiel kan daarnaast een prikkel veroorzaken om cliënten in een hoger profiel in te delen dan nodig. Daarom is de verwachting dat de eerste stap in contractering zal zijn om afspraken te maken over de prijs van de gehele cliëntpopulatie, in plaats van een prijs per profiel.
In het volgende artikel van de reeks gaan we verder in op wat deze wijziging betekent voor zorgaanbieders en zorgverzekeraars.
Heb je vragen over de nieuwe financieringsvorm wijkverpleging, wil je een keer sparren over de impact voor jouw organisatie of zoek je ondersteuning bij de voorbereiding of implementatie? Neem dan contact op.
Judith Peijnenburg
Business Manager Team Zorg
Doel
De doelen van de NZa van deze wijziging zijn:
- Meer ruimte bieden voor professionele autonomie van de wijkverpleegkundige
- Meer inzicht geven in cliënten en verleende zorg
- Weg van ‘uurtje-factuurtje’
- Inzetten op preventie, ondersteuning op afstand en zelfredzaamheid
Het idee is dat deze vorm van financiering meer ruimte voor professionele autonomie biedt aan de wijkverpleegkundige. De wijkverpleegkundige kan zich binnen de nieuwe financieringsvorm richten op de gehele zorgvraag, in plaats van op het aantal uren te leveren zorg. Bovendien geven de cliëntprofielen inzicht in de cliëntpopulatie die je als aanbieder hebt. Je kunt je voorstellen dat een aanbieder in een grote stad een ander soort cliëntpopulatie heeft dan een aanbieder in het een buitengebied.
Daarnaast is het ‘uurtje-factuurtje’ principe een financieringsvorm die de zorg liever niet meer ziet. ‘Uurtje-factuurtje’ leidt tot productieprikkels en er is weinig focus op de kwaliteit van zorg. De nieuwe financieringsvorm zou deze ruimte juist moeten bieden, doordat er nu meer ingezet kan worden op preventie, zorgtechnologie en ondersteuning op afstand. Hierdoor kan de wijkverpleegkundige écht inzetten op zelfredzaamheid van de cliënt.
Voorbeeld van zelfredzaamheid
Een voorbeeld van inzetten op zelfredzaamheid via de nieuwe financieringsvorm is een cliënt leren hoe ze zelf steunkousen aan kan trekken, eventueel ondersteunt met een hulpmiddel. Dit kost initieel een tijdsinvestering, en levert op de middellange termijn een grote besparing op. In plaats van dat er twee keer per dag een wijkverpleegkundige langs moet komen om de steunkousen aan en uit te trekken, kan de cliënt dit zelf. Naast een financiële besparing geeft het de cliënt ook meer flexibiliteit, aangezien zij of hij geen rekening meer hoeft te houden met een wijkverpleegkundige die twee keer per dag langskomt.
In de huidige financieringsvorm wordt het inzetten van hulpmiddelen niet gestimuleerd. Als hulpmiddelen worden ingezet, dan moet de cliënt deze zelf betalen. Terwijl de cliënt niet hoeft te betalen voor een wijkverpleegkundige die langskomt.
Geluiden uit het veld
Wijkverpleegkundigen zijn in de huidige arbeidsmarkt erg schaars en focussen voornamelijk op het stellen van indicaties. Andere zorgverleners nemen het uitvoerende werk van hen over. Daarom is het de vraag of het realistisch is dat wijkverpleegkundigen tijd gaan investeren in de zelfredzaamheid van cliënten en het monitoren van de effecten van deze investering.
Tijdlijn
De wijziging zal plaatsvinden in fases. Op de routekaart van de NZa lees je in detail welke stap wanneer plaats zal vinden. Op hoofdlijnen gaat dit zo:
- Vanaf januari 2023 -> Registreren van cliëntprofielen en declareren (registeren van cliëntprofielen wordt verplicht vanaf januari 2024. Declareren wordt vooralsnog niet verplicht).
- Tot juni 2023 -> Voorbereiden van implementatie
- Vanaf januari 2024 -> Contracteren en verplichting registreren
Geluiden uit het veld
De implementatie zal waarschijnlijk langer gaan duren dan in bovenstaande tijdlijn staat beschreven. Naar verwachting kunnen aanbieders vanaf de tweede helft van 2023 starten met het registeren van cliëntprofielen. Het versturen van cliëntprofielen naar verzekeraars volgt dan in 2024. Om te kunnen contracteren moet er historische data opgebouwd worden, waardoor het waarschijnlijk is dat het contracteren later zal starten dan 2024.
De NZa heeft in november 2022 laten weten dat zij begin 2023 besluit welke cliëntprofielen definitief gebruikt gaan worden. Voor meer informatie over de wijziging, bekijk deze pagina van de NZa.
VOETNOOT - Impact integraal zorgakkoord
In september 2022 is het Integraal Zorgakkoord getekend door veel partijen uit de zorg. In dit akkoord zijn o.a. afspraken gemaakt over het versterken van de eerstelijnszorg, waar wijkverpleging een onderdeel van is. Verschillende partijen uit de eerstelijnszorg gaan samen een visie en plan van aanpak schrijven om de afspraken uit het akkoord te implementeren. VWS gaat onderzoeken of de huidige manier van financieren van de eerstelijnszorg nog past bij deze nieuwe visie.
Dit kan dus betekenen dat er in de komende jaren meer gaat
wijzigen in de organisatie en/of financiering van wijkverpleging.
